Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Medipol Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MİNE HANOĞLU
Danışman: Mahmut Tokaç
Özet:
Türk toplumunda beyin ölümü kavramı ve buna bağlı organ bağışı konusunda ciddi bir güvensizlik ve tereddüt bulunmaktadır. Çalışmamız söz konusu negatif tutumun kaynaklarını anlayabilmeyi ve çözümleyebilmeyi amaçlamıştır. Çalışmamızda iki hastaneden farklı alanlarda çalışan 18-70 yaş arası toplam 491 katılımcıdan toplanan anketler değerlendirildi. Katılımcıların önce kadavradan organ bağışını değerlendiren bir Organ Bağışı Tutum Ölçeği (OBTÖ) ile genel tutumları, ardından beyin ölümü kavramının detaylı olarak anlatıldığı örnek bir hikaye üzerinden tutumları yeniden değerlendirildi. Katılımcıların ayrıca demografik, etnik köken, mezhep, dindarlık ve politik muhafazakarlık gibi özelliklerinin tutumları üzerindeki etkileri incelendi. Örneklem grubumuzun OBTÖ puanları yaş, cinsiyet, etnik köken ve mezhep açısından anlamlı bir ilişki göstermemiştir. Buna karşın eğitim, hastanede yapılan görev, kişinin geldiği coğrafi bölge bakımından organ nakli tutumu hakkında anlamlı farklılık izlenmiştir. Ayrıca kadavradan organ nakline olumlu yaklaşım ile dindarlık düzeyi negatif ve liberal yöndeki politik tutum arasında pozitif yönde bir korelasyon izlenmiştir. Genel sorulara verilen cevapların %49,6'sının açıklayıcı öykü öncesinde olumlu bir tutum sergilediği izlendi. Ayrıca, eğitim düzeyi olumlu tutumlar için en belirleyici faktör olarak bulundu. Ölüm kavramı bir hikaye çerçevesinde anlatıldığında genel olarak organ bağışını onaylayanların oranı sadece %32,1'idi. Ancak kişinin kendi kararı ile organ bağışına rıza gösterdiği biliniyorsa bu oran %75,2'ye yükselmiştir. Açıklayıcı hikayeden sonra da yüksek öğrenim ve liberal dünya görüşü tutum üzerinde olumlu bir etkiye sahipken, dini inanç olumsuz bir etkiye sahipti. Beyin ölümü kavramı net bir şekilde anlatıldığında da donörün önceden organ bağışına onayı varsa bu engel bir nebze aşılarak Batı ülkelerinde bildirilen oranlara yaklaşılabilmektedir.