Dünyada ve Türkiye’ de Otomotiv Sektörünün Analizi

---

Gürler M.

Teknik Rapor, ss.1-123, 2024

• Yayın Türü: Diğer Yayınlar / Teknik Rapor
• Basım Tarihi: 2024
• Sayfa Sayıları: ss.1-123
• İstanbul Medipol Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

‘Otomotiv’ sektörü, motorlu taşıtların üretimi, toptan satışı, perakende satışı ve bakımıyla (servisi) ilişkili alt sektörleri içerir. Bu sektörde;

·       Üretim; motorlu taşıtlar ve parça imalatı (motorlu taşıt imalatı, motorlu taşıt gövdeleri ve römorkları imalatı, motorlu taşıt parçaları imalatı),

·       Toptan ticaret; Motorlu taşıt ve parça toptancıları (B2B),

·       Perakende satış (motorlu taşıt ve parça satıcıları ‘B2C’); otomobil bayileri, diğer motorlu taşıt satıcıları, otomobil parçaları, aksesuarları ve lastik mağazaları,

·       Diğer hizmetler (servisler); otomotiv tamiri ve bakımı) ile uğraşan sektörlerin faaliyetlerini içerir.

Otomotiv sektörü Türkiye gibi sanayileşme yolundaki ülkelerde ülkelerin sanayileşme düzeylerini göstermesi, istihdama ve ihracata katkısı ile ülke ekonomisi için oldukça önemli sektörlerin başında gelmektedir. Bir başka ifade ile ‘otomotiv’ üretebilme kapasitesi ‘çelik’ üretimi ile birlikte ülkelerin önemli sanayileşme göstergelerinden biridir. Türkiye gibi ülkelerde ‘otomotiv’ sektörü ülke ekonomisinde önemli bir ağırlığa sahipse, sektördeki olumlu gelişmeler ülke ekonomilerinin milli gelirlerine, istihdamına ve ihracatına olumlu katkı sağlarken, tersi durum ise ekonomiye olumsuz yansıyacaktır. Ülke ekonomileri için büyük öneme sahip sektörde günümüzde sürdürülebilir ve çevreye saygılı bir üretim birçok ülke tarafından benimsenmiştir. Buna dayalı olarak son yıllarda fosil yakıtlara dayalı içten yanmalı motorlu araçlardan ziyade az karbon salınımlı (sıfır emisyonlu)  araçlar öncelik kazanmıştır. Elektrikli araçlara artan taleple birlikte dijitalleşme de sektörde öne çıkan gelişmelerden bir diğeridir.  Bu politikalar doğrultusunda otomotiv sektöründe;

·       Otomotiv yazılımı ve gelişen teknolojiler,

·       Otonom (sürücüsüz), yarı otonom, bağlantılı (araç dışındaki diğer sistemlerle çift yönlü olarak iletişim kurabilen araçlar), elektrikli  (EV) ve hibrit (HV)  araçlar,

·       Otomotiv yazılımı geliştirmede yapay zekâ ve makine öğreniminin etkisi son yıllarda ortaya çıkan belli başlı gelişmelerdir.

NACE ekonomik faaliyet sınıflamasına göre ’29 kodlu Motorlu Kara Taşıtı, Treyler (Römork) ve Yarı Treyler (Yarı Römork) İmalatı’ sektörünün en önemli bileşenlerinin başında gelen ‘otomotiv’ sektörünün önemi, ulaşım amacıyla bir başka ifade ile birçok ürünün, yöneticilerin, çalışanların ve yolcuların bir yerden başka bir yere taşınmasında kullanılmasından kaynaklanmaktadır.

Sektör arz ve talebi, teknolojik gelişmelere (yakıt, hız, güvenlik, konfor vb.), ekonomideki büyümeyle birlikte sektöre duyulan ihtiyacın artmasına ve yakıt fiyatlarındaki gelişmelere (fiyat artışı toplu taşımaya ve alternatif yakıt kullanan araçlara yönlendirebilmekte) karşı oldukça duyarlıdır.

‘Otomotiv’ sektöründe Ar-Ge harcamaların önemli bir kısmı sürdürülebilirlik politikaları çerçevesinde çevre normlarına uyum, fosil yakıtlarına alternatif yakıt kullanımı, yakıt tasarrufu ve araçta güvenlik için yapılmaktadır. Günümüzde, motorlu araçların kullanımı ile atmosfere salınan karbon dioksit (CO₂), metan gazı (CH₄), diazotmonoksit (N₂O) ve partiküler madde (PM₁₀) gibi solunan havayı kirleten doğrudan kirleticilerin miktarı sınırlandırılmaya çalışılmaktadır. Böylece otomotiv sektörünün sürdürülebilirlik kapsamında çevresel etkisini azaltmak ve iklim değişikliğine olumsuz etkisini azaltmak için yeni kanun ve kurallar uygulanmaya konmaktadır.

‘Otomotiv’ sektöründe Ar-Ge kadar önemli bir diğer konu da araçların güvenli olmasıdır. Bu nedenle hem araç hem de araçlara parça üreten firmalar kaliteyi ön plana almak zorundadır.

Finansal kriz, enflasyon, faiz artışına neden olan daraltıcı para politikaları (krediye erişimi olumsuz etkiler), bölgesel çatışmalar ve pandemi gibi kapanmalara neden olan etkenlerle daralan talep, birçok sektör gibi ‘otomotiv’ sektörünü de olumsuz etkilemektedir. Aksine durumda, yani talebi genişletici etkenler ise sektördeki arzı olumlu yönde etkilemektedir. 

Bu çalışmada ‘otomotiv’ sektörü incelenecektir, ancak literatürde ‘otomotiv’ sektörünün motorlu kara taşıtları sektörü altında da incelendiği çalışmalar mevcuttur. Çalışmada, Türkiye İhracatçılar Meclisinin ‘otomotiv’ sektörü tanımlamasına göre sektörün küresel dış ticaretinde yer alan 211 farklı 6’lı GTİP[1] kodlu ürün[2]  incelenmiştir. Çalışmada ayrıca küresel ‘otomotiv’ sektörü dış ticaretinin ülke kırılımında analizinde ‘87 - Motorlu Kara Taşıtları, Traktörler, Bisikletler, Motosikletler ve Diğer Kara Taşıtları; Bunların Aksam, Parça ve Aksesuarı’ 2‘li GTİP kod ve  ‘78 – Karayolu taşıtları (hava yastıklı taşıtlar dahil)’ SITC[3] kod kullanılmıştır.

Küresel ‘otomotiv’ üretimi özellikle pandemi sonrasında[4] artış göstermektedir. Toplam araç üretimi, 2019 yılında 91,8 milyon iken, 2020 yılında pandeminin etkisi ile 77,4 milyona düşmüş, 2021 yılında pandeminin etkisi atlatılmış ve 80 milyon olarak gerçekleşmiştir. Toplam araç üretimi 2022 yılında 84,8 milyon olurken, 2023 yılında %10,3 artarak 95,3 milyona ulaşmıştır. Sektörde 2023 yılında 68 milyonu ‘yolcu taşıtı (binek aracı)’, 21,4 milyonu ‘hafif ticari araç’, 310 bini ‘Otobüs ve yolcu otobüsleri’ ve 3,8 milyonu ‘ağır kamyonlar’ olmak üzere toplam 93,5 milyon araç üretilmiştir.

Aynı şekilde ‘binek’ araç üretimi de pandemi sonrası artış göstermiştir. Toplam binek araç (otomobil) üretimi, 2019 yılında 67,1 milyon iken, 2020 yılında pandeminin etkisi ile 55,9 milyona düşmüş, 2021 yılında pandeminin etkisi atlatılmış ve 57,1 milyon olarak gerçekleşmiştir. Toplam binek araç üretimi 2022 yılında 61,6 milyon olurken, 2023 yılında %10,5 artarak 68 milyona ulaşmıştır.

Avrupa ülkeleri 2023 yılında 19,1 milyonluk toplam araç üretimi ile toplam üretimin %19,4’ünü gerçekleştirirken, Amerika kıtasındaki ülkeler 19,1 milyonluk üretim ile %20,5’ini Asya-Okyanusya bölgesi ise 55,1 milyonluk araç üretimi ile toplam üretimin %58,9’unu gerçekleştirmiştir. Afrika kıtası ise 1,17 milyonluk araç üretimi ile en az üretime sahip olurken, toplam araç üretiminin  %1,3’ünü yapmıştır.

Avrupa ülkeleri 2023 yılında 15,4 milyonluk binek araç (otomobil) üretimi ile toplam üretimin %22,7’sini gerçekleştirirken, Amerika kıtasındaki ülkeler 5,1 milyonluk üretim ile %7,6’sını Asya-Okyanusya bölgesi ise 46,6 milyonluk binek araç üretimi ile toplam üretimin %68,5’ini gerçekleştirmiştir. Afrika kıtası ise 811,2 binlik binek araç üretimi ile en az üretime sahip olurken, toplam binek araç üretiminin  %1,2’sini yapmıştır.

Çin, 2023 yılında 26,1 milyonu binek aracı olmak üzere toplamda yaklaşık 30,2 milyon taşıt üretimi ile ilk sırada yer alırken, küresel binek aracı üretiminin %38,4’ünü taşıt üretiminin de %32,2’sini tek başına gerçekleştirmiştir. Neredeyse dünyada üretilen her üç taşıttan ve binek aracından birini Çin üretmiştir.

Japonya, 2023 yılında 7,8 milyonu binek aracı olmak üzere toplamda yaklaşık 9 milyon taşıt üretimi ile binek aracı üretiminde ikinci sırada, toplam taşıt üretiminde ise ABD’den sonra üçüncü sırada yer alırken, küresel binek aracı üretiminin %11,4’ünü taşıt üretiminin de %9,6’ını gerçekleştirmiştir.

ABD, 2023 yılında 1,7 milyonu binek aracı 8,9 milyonu ticari araç olmak üzere toplamda yaklaşık 10,6 milyon taşıt üretimi ile binek aracı üretiminde yedinci sırada, toplam taşıt üretiminde ise Çin’den sonra ikinci sırada yer almıştır. ABD, küresel binek aracı üretiminin yaklaşık %2,6’sını taşıt üretiminin de 11,3’ünü gerçekleştirmiştir.

Açıkça görülmektedir ki, hem toplam araç üretiminde hem de binek araç üretiminde Asya ülkeleri açık ara öndedir.

Türkiye’de otomotiv sektörü, İstanbul, Kocaeli, Sakarya, Yalova, Bursa, İzmir, Adana, Aksaray, Ankara ve Eskişehir’de kümelenmiştir. Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği (TAYSAD) üyesi 531 firma olup bunlardan 461 firma 32 ilimizde otomotiv sektöründe tedarikte bulunmaktadır (TAYSAD, 2021). Türk ‘otomotiv’ sektörü 2 milyonu aşan kurulu kapasite ve 500 bini geçen istihdam ile Türkiye ekonomisini öncü sektörlerinin başında gelmektedir (OSD, 2024).

İstanbul-Tophane Ford fabrikası 1929 kurulan Türkiye'nin ilk otomobil fabrikasıdır. ’Ford Motor Company’ lisansı ile montaj yapan bu fabrika 1930-1934 arasında üretim yapmış ve 1934 yılında büyük buhran sebebiyle üretimini durdurmuştur.

‘Otomotiv’ sektörü Türkiye ekonomisi için ortaya koyduğu üretim, katma değer, ihracat ve istihdam ile büyük öneme sahiptir. Ancak, küresel ve yerel ekonomideki dalgalanmalar ile tedarik zinciri ve pazarlardaki sorunlara ilave olarak finansal piyasalardaki gelişmeler de sektörü doğrudan etkilemektedir.

Türkiye, 2022 yılında 810.899’u binek aracı 541.759’u ticari araç olmak üzere toplamda 1.352.648 taşıt üretimi yaparken, 2023 yılında 952.667’si binek aracı 515.726’sı ticari araç olmak üzere toplamda 1.468.393 taşıt üretimi yapmıştır.

Türkiye hem 2022 yılında hem de 2023 yılında binek aracı üretiminde ve toplam taşıt üretiminde dünya sırlamasında  on üçüncü sırada yer almıştır. Türkiye, 2023 yılında küresel binek aracı üretiminin yaklaşık %1,4’ünü toplam taşıt üretiminin de yüzde 1,6’sını gerçekleştirmiştir.

Türkiye, 2022 yılında 10,5 trilyon liralık sanayi ürünleri üretirken, bunun yüzde 3,9’una denk gelen 413,2 milyar liralık kısmını 29 'Motorlu Kara Taşıtı, Treyler (Römork) ve Yarı Treyler (Yarı Römork) İmalatı' sektörü oluşturmuştur. Zaman içerisinde 29 'Motorlu Kara Taşıtı, Treyler (Römork) ve Yarı Treyler (Yarı Römork) İmalatı' NACE faaliyet kodlu sektörünün üretim değeri artarken, toplam sanayi ürünleri üretiminden aldıkları pay azalış göstermiştir.

Türkiye’de 2005-2022 döneminde sanayi ürünleri üretiminin değeri yaklaşık 35,4 kat artarken, 29 'Motorlu Kara Taşıtı, Treyler (Römork) ve Yarı Treyler (Yarı Römork) İmalatı' sektöründeki üretimin değeri 16,8 kat artış göstermiştir.

Türkiye, 2022 yılında 8,9 trilyon liralık sanayi ürünleri satılırken, bunun yüzde 4,6’sına denk gelen 409,6 milyar liralık kısmını 29 'Motorlu Kara Taşıtı, Treyler (Römork) ve Yarı Treyler (Yarı Römork) İmalatı' sektörü oluşturmuştur. Zaman içerisinde 29 'Motorlu Kara Taşıtı, Treyler (Römork) ve Yarı Treyler (Yarı Römork) İmalatı' NACE faaliyet kodlu sektörünün satış değeri artarken, toplam sanayi ürünleri satışından aldıkları pay ise üretimde olduğu gibi azalış göstermiştir.

Türkiye’de 2005-2022 döneminde sanayi ürünleri satışlarının değeri yaklaşık 34,3 kat artarken, 29 'Motorlu Kara Taşıtı, Treyler (Römork) ve Yarı Treyler (Yarı Römork) İmalatı' sektöründeki üretimden satışların değeri 17,3 kat artış göstermiştir.

2022 yılında Türkiye’deki 3,78 milyon girişimin yüzde 0,16’sına denk gelen 5.982 girişim 29 ‘Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı’ sektöründe yer almaktadır (imalat sanayinin yüzde 1,3’ü bu sektörde faaliyet göstermiştir). Faktör maliyetiyle katma değer, Türkiye’de 5,6 trilyon lira olurken, 29 ‘Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı’ sektörü katma değerin yüzde 2,9’una denk gelen 163 milyarlık kısmını gerçekleştirmiştir (imalat sanayindeki faktör maliyetiyle katma değerin yüzde 7,2’si bu sektörde elde edilmiştir). Çalışan sayısı incelendiğinde Türkiye genelindeki 18,6 milyon istihdamın yüzde 1,22’sine denk gelen 228 bin 69 kişi bu sektörde istihdam edilmiştir. Ciro bir başka ifade ile satış değeri incelendiğinde Türkiye genelindeki 36,9 trilyon liralık cironun yüzde 2,2’sine denk gelen 795,7 milyar liralık kısmı bu sektörde elde edilmiştir. Türkiye’de sanayi ürünleri üretiminden elde edilen değer 22 trilyon lira olurken, bunun yüzde 3,5’ine denk gelen 776,5 milyar liralık kısmına 29 ‘Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı’ sektörü katkıda bulunmuştur.

29 ‘Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı’ sektöründe Türkiye genelinde 2016 yılında 3.563 olan girişim sayısı, 2022 yılında 4.885 olmuştur. Net satışlar, 2016 yılında 123,8 milyar lira iken, 2022 yılında 949,9 milyar liraya yükselmiştir. Sektörün dönem net karı ise 2016 yılında 4,6 milyar lira iken, 2022 yılında 79,2 milyar liraya yükselmiştir. Sektörde, dönem net karının net satışa oranı 2016 yılında yüzde 3,7 iken 2022 yılında yüzde 8,3’e yükselmiştir. Sektörde dönem net karının net satışa oranı hem 2016 yılında hem de 2022 yılında Türkiye ortalamasının üzerinde gerçekleşmiştir.

Türkiye genelindeki 29 'Motorlu Kara Taşıtı, Treyler (Römork) ve Yarı Treyler (Yarı Römork) İmalatı' sektöründe Ar-Ge giderleri, 2016 yılında 561 milyon lira iken, 2022 yılında 4,6 milyar liraya yükselmiştir. Ar-Ge giderleri 2016 yılında net satışların yüzde 0,45’ini oluştururken, 2022 yılında ise oran yüzde 0,48’e yükselmiştir. 29 'Motorlu Kara Taşıtı, Treyler (Römork) ve Yarı Treyler (Yarı Römork) İmalatı' sektöründe net satışlardan Ar-Ge giderlerine ayrılan pay Türkiye imalat sanayi ortalamasının üstünde hatta neredeyse 3 katı gerçekleşmiştir. Bu, muhakkak ki sektörün inovasyon yapabilme kapasitesinin Türkiye imalat sanayi ortalamasının üzerinde olduğunu göstermektedir.

29 ‘Motorlu Kara Taşıtı, Treyler (Römork) Ve Yarı Treyler (Yarı Römork) İmalatı’ sektöründe 2022 yılında günlük kazanç 1.058 lira olmuştur. Türkiye genelinde ise günlük kazanç 752 lira olarak gerçekleşmiştir.

29 ‘Motorlu Kara Taşıtı, Treyler (Römork) Ve Yarı Treyler (Yarı Römork) İmalatı’ sektöründe erkelerde 1.086 lira olan günlük kazanç, kadınlarda ise 954 lira olmuştur. Türkiye genelinde erkelerde 785 lira olan günlük kazanç, kadınlarda ise 685 lira olmuştur. Sektördeki kazançların hem erkelerde hem de kadınlarda Türkiye ortalamasından daha yüksek olduğu görülmektedir.

Küresel 87 ‘Demiryolu veya tramvay vagonları dışındaki taşıtlar ve bunların parça ve aksesuarları (otomotiv) sektörü ithalatında 2023 yılında en yüksek ithalatı sırası ile 381 milyar dolar ile ABD yaparken, onu 158,4 milyar dolar ile Almanya ve 92,1 milyar dolarlık ithalat ile Kanada izlemiştir. Türkiye’nin 2023 yılında ithalatı 2022 yılına göre yüzde 82,5 artış göstermiştir. Türkiye bu ithalat performansı ile 2022 yılında yirmi birinci 2023 yılında da on dördüncü sırada yer almıştır. Türkiye, 2023 yılında küresel ‘otomotiv’ ithalatının yaklaşık yüzde 1,7’sini gerçekleştirmiştir.

Küresel 87 ‘Demiryolu veya tramvay vagonları dışındaki taşıtlar ve bunların parça ve aksesuarları (otomotiv) sektörü ihracatında ise 2023 yılında en yüksek ihracatı sırası ile 294,4 milyar dolar ile Almanya yaparken, onu 192,7 milyar dolar ile Çin ve 157,7 milyar dolarlık ihracat ile Japonya izlemiştir. Türkiye ise bu sektörde 2023 yılında da 30,8 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirmiştir. Türkiye’nin sektördeki ihracatı 2023 yılında 2022 yılına göre yüzde 15 artış göstermiştir. Türkiye bu ihracat performansı ile hem 2022 yılında hem de 2023 yılında on sekizinci sırada yer almıştır. Türkiye, 2023 yılında küresel ‘otomotiv’ ihracatının yaklaşık yüzde 1,6’sını gerçekleştirmiştir. Türkiye, 2022 yılında net ihracatçı 2023 yılında ise net ithalatçı ülke konumunda olup 2022 yılında 9,1 milyar dolar dış ticaret fazlası verirken, 2023 yılında ise 1,4 milyar dolarlık açık vermiştir. Küresel ‘otomotiv’ üretim sıralamasında 2023 yılında on üçüncü sırada yer alan Türkiye, küresel ‘otomotiv’ ihracatında on sekizinci, ithalatında ise on dördüncü sırada yer almıştır.

Dünyada 2023 yılında TİM sektör sınıflamasına göre 211 farklı üründe 2,45 trilyon dolarlık ürün ithal (CIF değeri ile) edilirken, bunun yüzde 1,72’sine denk gelen yaklaşık 42,2 milyar dolarlık (CIF değeri ile) kısmı Türkiye’den tedarik edilmiştir (EK-10).

Dünyada 2023 yılında en çok ithalat 266,8 milyar dolar ile'870323 ‘Binek otomobilleri ve insan taşımaya mahsus motorlu diğer taşıtlar; sadece benzinli, taşıma kapasitesi < 10 kişi, 1500 cm3 < silindir hacmi <= 3000cm3’ 6’lı GTİP kodlu üründe gerçekleşirken, bu talebin yaklaşık yüzde 0,5’ine denk gelen 1,29 milyar dolarlık kısmı Türkiye’den tedarik edilmiştir.

Sektördeki ihracatçı firmaların küresel talebi yüksek olan ürünleri dikkate almalarında ve bu ürünlerin tedarikinde mümkün olan ürünleri üretip ihraç etmelerinde fayda görülmektedir.

Küresel ithalatta 2023 yılında Türkiye’den en çok tedarik edilen ürün, küresel ithalatı 79,3 milyar dolar olan ve bu ithalatın yaklaşık 5,83 milyar dolarının Türkiye’den tedarik (ithal) edildiği  '870421 ‘Eşya taşımaya mahsus sadece dizel veya yarı dizel motorlu diğer taşıtlar; brüt ağırlığı <= 5 ton’ 6’lı GTİP kodlu üründür. Bu ürünün küresel tedarikinde Türkiye’den yapılan ithalatın payı yaklaşık yüzde 7,4 olmuştur.     ‘Otomotiv’ sektöründe yer alan bu üründe yapılan küresel ithalat toplam küresel ithalatın yaklaşık yüzde 3,2’sini oluşturmuştur.

Sektörde yer alan ürünler içinde 2023 yılında küresel tedarikinde Türkiye’den yapılan ithalatın payının en yüksek olduğu ürün, yüzde 19,9 paya sahip olan '870441 ‘Eşya taşımaya mahsus hem dizel veya yarı dizel hem de tahrik gücü veren elektrik motorlu taşıtlar; brüt ağırlığı <= 5 ton’ 6’lı GTİP kodlu üründür. Bu üründe küresel ithalat 630,7 milyon dolar olurken, bu ithalatın 125,6 milyon doları Türkiye’den tedarik edilmiştir.

‘87 ‘Demiryolu veya tramvay vagonları dışındaki taşıtlar ve bunların parça ve aksesuarları (otomotiv)’ sektöründe Türkiye 2023 yılında 30,8 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirmiştir. Türkiye 2023 yılında en çok ihracatı 4,1 milyar dolar ile Fransa’ya yaparken, bu ihracat Türkiye’nin 2023 yılındaki toplam ‘otomotiv’ sektörü ihracatının yaklaşık yüzde 13,3’ünü uluşturmuştur. Fransa’ya 2023 yılında sektörde yapılan ihracat bir önceki yıla göre yüzde 34,4 artış göstermiştir. Türkiye 2023 yılında ikinci sırada en çok ihracatı 3,5 milyar dolar ile Almanya’ya yaparken, bu ihracat Türkiye’nin 2023 yılındaki toplam ‘otomotiv’ sektörü ihracatının yaklaşık yüzde 11,3’ünü uluşturmuştur. Almanya’ya 2023 yılında sektörde yapılan ihracat bir önceki yıla göre yüzde 9,7 artış göstermiştir. Türkiye 2023 yılında üçüncü sırada en çok ihracatı 3 milyar dolar ile Birleşik Krallık’a yaparken, bu ihracat Türkiye’nin 2023 yılındaki toplam ‘otomotiv’ sektörü ihracatının yaklaşık yüzde 9,8’ini uluşturmuştur. Almanya’ya 2023 yılında sektörde yapılan ihracat bir önceki yıla göre yüzde 0,3 azalış göstermiştir. İlk üç ülkeye 2023 yılında yapılan ihracat toplam ihracatın yaklaşık yüzde 34,4’ünü oluşturmuştur.

 ‘87 ‘Demiryolu veya tramvay vagonları dışındaki taşıtlar ve bunların parça ve aksesuarları (otomotiv)’ sektöründe Türkiye 2023 yılında 32,3 milyar dolarlık ithalat gerçekleştirmiştir. Türkiye 2023 yılında en çok ithalatı 7,3 milyar dolar ile Almanya’dan yaparken, bu ithalat Türkiye’nin 2023 yılındaki toplam ‘otomotiv’ sektörü ithalatının yaklaşık yüzde 22,6’sını uluşturmuştur. Almanya’dan 2023 yılında sektörde yapılan ithalat bir önceki yıla göre yüzde 76,5 artış göstermiştir. Türkiye 2023 yılında ikinci sırada en çok ithalatı 4,6 milyar dolar ile İspanya’dan yaparken, bu ithalat Türkiye’nin 2023 yılındaki toplam ‘otomotiv’ sektörü ithalatının yaklaşık yüzde 14,2’sini uluşturmuştur. İspanya’dan 2023 yılında sektörde yapılan ithalat bir önceki yıla göre yüzde 128,4 artış göstermiştir. Türkiye 2023 yılında üçüncü sırada en çok ithalatı 3,1 milyar dolar ile Fransa’dan yaparken, bu ithalat Türkiye’nin 2023 yılındaki toplam ‘otomotiv’ sektörü ithalatının yaklaşık yüzde 9,7’sini uluşturmuştur. Fransa’dan 2023 yılında sektörde yapılan ithalat bir önceki yıla göre yüzde 102,7 artış göstermiştir. İlk üç ülkeden 2023 yılında yapılan ithalat toplam ithalatın yaklaşık yüzde 46,5’ini oluşturmuştur.

Türkiye Geniş Ekonomik Sınıflama (BEC)’ya göre 2023 yılında ‘otomotiv’ sektöründe yaklaşık 36,4 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirmiştir. Bu ihracatın yüzde 53,1’ine denk gelen 17,6 milyar dolarını ara mal ve hammadde olarak gerçekleştirmiştir. Türkiye bu sınıflamaya göre 2023 yılında ‘otomotiv’ sektöründe 45,2 milyar dolarlık ithalat, 36,4 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirmiştir. Türkiye, 2023 yılında ‘otomotiv’ sektörü dış ticaretinde net ithalatçı olmuş ve yaklaşık 8,8 milyar dolarlık dış ticaret açığı vermiştir. Bu ithalatın yüzde 53,1’ine denk gelen 24 milyar dolarını ara mal ve hammadde olarak gerçekleştirmiştir.

Çalışmada ilk önce ‘otomotiv’ sektörü tanımlanmış, daha sonra küresel üretim ve Türkiye’nin küresel üretimdeki yeri incelenmiştir. Türkiye’de sektörün bilanço, gelir tablosu ve istihdam düzeyi analiz edildikten sonra, sektörün küresel dış ticaret ve bu ticarette Türkiye’nin yeri de analize dahil edilmiştir. Son olarak sektörde Türk ihraç ürünlerinin  6’lı GTİP kod kırılımında küresel piyasalardaki rekabet düzeyi incelenmiştir.