Akademik Veri Yönetim Sistemi
8. INTERNATIONAL PARIS CONGRESS ON SOCIAL SCIENCES & HUMANITIES, Paris, Fransa, 1 - 03 Nisan 2023, ss.1136-1148
Yurt içi kaynaklar ve üretim, hiçbir ülkede, vatandaşların ihtiyaç ve isteklerini karşılamak için
yeterli olmadığından, dış ticaret evrensel bir zorunluluktur. İhracat ve ithalat, birçok başka
değişken yanında döviz kurundan da etkilenmektedir. Zira ulusal para biriminin yabancı para
birimleri karşısında değer kazanması ya da kaybetmesi, ticarete konu olan malların fiyatını ve
talebin fiyat esnekliğine bağlı olarak ihracat ve ithalat düzeyini etkilemektedir. Öte yandan,
dış ticaretin de içinde yer aldığı uluslararası işlemlerin sonucu olan döviz gelir ve harcamaları
da döviz kurunu etkileyen hususlardan biridir. İktisat literatüründe farklı araştırma ve
analizlere konu olan döviz kuru ve dış ticaret ilişkisi, Türkiye açısından da güncel bir nitelik
arz etmektedir.
Bu çalışmanın temel amacı, 2013:Q1-2021:Q12 dönemi verileriyle Türkiye’de döviz kuru ve
dış ticaret ilişkisini incelemektir. Reel döviz kuru, ihracat, ithalat ve faiz oranı olmak üzere
dört değişkenin yer aldığı bir ekonometrik model geliştirilirken, analiz için aylık zaman serisi
verileri kullanılmıştır. Değişkenler arasındaki eşbütünleşme ilişkisinin belirlenmesi için
ARDL yaklaşımından yararlanılmıştır. Ampirik sonuçlar, reel döviz kuru ile açıklayıcı
değişkenler arasında uzun dönemli bir ilişkinin var olduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca
yapılan ARDL eşbütünleşme testi ile uzun vadede ihracatın reel döviz kuruna negatif, faiz
oranının, kısa dönemde, reel döviz kuruna pozitif bir etkisi olduğu tespit edilmiştir. Analiz
bulgularından hareketle, Türkiye ihracatı için verimliliği arttırıcı önlemlere ağırlık verilmesi
ve dışa bağımlılığı azaltmak üzere, mümkün olan sektörler için yurtiçi üretimin geliştirilmesi
önerilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Döviz Kuru, İthalat, İhracat, Türkiye Ekonomisi
Foreign trade is a universal necessity, since domestic resources and production are not
sufficient to meet the needs and desires of citizens in any country. Exports and imports are
affected by the exchange rate as well as many other variables. Because the appreciation or depreciation of the national currency against foreign currencies affects the price of tradable
goods and the level of exports and imports depending on the price elasticity of demand. On
the other hand, foreign exchange inflows and outflows, which are the result of international
transactions, including foreign trade, are also one of the issues affecting the exchange rate.
The exchange rate and foreign trade relationship, which is the subject of different researches
and analyzes in economics, is current with respect to Turkiye as well.
The main purpose of this study is to examine the exchange rate and foreign trade relationship
in Turkiye, using the data for the period of 2013:Q1-2021:Q12. The model designed for this
study includes four variables, namely real exchange rate, exports, imports, and interest rate.
ARDL approach was used to determine the cointegration relationship between the variables.
The empirical results revealed that there is a long-run relationship between the real exchange
rate and the explanatory variables. In addition, with the ARDL cointegration test, it has been
determined that exports have a negative effect on the real exchange rate in the long run, and
that the interest rate has a positive effect on the real exchange rate in the short run. Based on
the findings of the analysis, it has been suggested to focus on efficiency-enhancing measures
for Turkish exports and improving domestic production for the applicable sectors in order to
reduce foreign dependency.
Keywords: Exchange Rate, Imports, Exports, Turkish Economy