Akademik Veri Yönetim Sistemi
IV. Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Kongresi 2024 , Konya, Türkiye, 17 - 18 Mayıs 2024, cilt.1, sa.308, ss.685-688
Türkiye’de farklı dönemlerde hayvan haklarının güvence altına alınması konusunda birçok talep dile getirilmiştir. Bu talepler netice vererek 24.06.2004 tarih ve 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanununun çıkarılması ile sonuçlanmıştır. Kanunun temel amacı, 1. maddesinde genel olarak “hayvanların rahat yaşamlarını ve hayvanlara iyi ve uygun muamele edilmesini temin etmek, hayvanların acı, ıstırap ve eziyet çekmelerine karşı en iyi şekilde korunmalarını, her türlü mağduriyetlerinin önlenmesini sağlamak” olarak ifade edilmiştir.
Hayvan haklarının korunması konusunda gerçekleştirilen kanuni düzenleme ile hayvanların rahat yaşamları ve hayvan haklarını koruyucu önemli bir adım atıldığı söylenebilir. Ancak sahipsiz hayvanların bireylere verdiği zararların ve bu zararlardan kaynaklanan sorumluluğun da açıkça dile getirilmesi gerekmektedir. Türkiye’nin birçok noktasında özellikle sahipsiz köpeklerin bireylere verdiği zararlar haber konusu yapılmakta, kendilerini koruma noktasında fiziki olarak zayıf durumda olan çocukların, ölümü ve yaralanması ile sonuçlanan vakalar meydana gelmektedir. Bunun yanında yetişkin bireylerinde sahipsiz köpeklerin saldırısına maruz kalmak suretiyle, ölmeleri ve yaralanmaları ile sonuçlanan birçok vaka ortaya çıkmaktadır. Bunların bir kısmı köpek saldırısı nedeniyle anlık refleksler gerçekleştirmek suretiyle kaçarken oluşurken bir kısmı da doğrudan hayvan saldırısı sonucunda meydana gelmektedir. Diğer taraftan bu hayvanların insanlara verdiği zararların yanında diğer hayvanlara verdikleri zararların da hiç de azımsanacak boyutta olmadığı söylenilebilir.
5199 sayılı Kanuna göre, sahipsiz ya da güçten düşmüş hayvanların, 3285 sayılı Hayvan Sağlığı Zabıtası Kanununda öngörülen durumlar dışında öldürülmeleri yasaktır. Bu noktada kanuna göre, sahipsiz veya güçten düşmüş hayvanların hızlı bir şekilde yerel yönetimlerce kurulan veya izin verilen hayvan bakımevlerine götürülmesi zorunluluğu vardır.
İlgili hayvanlar bu merkezlerde oluşturulacak müşahede alanlarında tutulacak, kısırlaştırılacak, aşılanacak ve kaydedildikten sonra da öncelikli olarak alındıkları ortalama geri bırakılacaklardır. Bu bağlamda kanuni yükümlülüğünü yerine getiren idareler, yükümlülüklerini yerine getirdikten sonra hayvanları aldıkları ortama geri bırakmaktadırlar. Bu noktada, mevzuatın sahipsiz hayvanlardan özellikle köpeklerin topluma verdikleri veya verecekleri zararların ortadan kaldırılması noktasında yeterli olmadığı ifade edilebilir.
Bu bağlamda çalışmada ilk olarak sahipsiz hayvanlardan bahsedilecek, akabinde ilgili kamu idarelerinin sahipsiz hayvanlara ilişkin sorumlulukları ele alınacaktır. Sorumluluğu kapsamında yer alan yükümlülüklerini yerine getirmeyen idareler hakkında mevzuatta yaptırım öngörüp öngörülmediği incelenecek ve bireylerin özellikle sahipsiz köpeklerden doğan zararlarının giderilmesi noktasında idarenin ne gibi sorumlulukları olduğu konusu mahkeme kararları çerçevesinde tartışılmaya çalışılacaktır.