Technical Report, pp.1-103, 2020
Avrupa kıtası ülkelerinden biri olup köklü bir tarihe sahip olan Birleşik Krallık, temelleri
Almanya, Belçika, Hollanda, Lüksemburg, Fransa ve İtalya’nın 18 Nisan 1951’de imzaladığı
Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu ile 25 Mart 1957’de imzalanan Roma Anlaşması sonucu
kurulan Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET)’na dayanan günümüzde 27 üyeli Avrupa
Birliği’nin (AB) 1 Ocak 1973’ten beri üyesi iken 31 Ocak 2020’de AB’den ayrılmıştır.
5 Mart 1995 tarihinde yapılan Ortaklık Konseyi toplantısında alınan karara göre Türkiye ile AB
arasındaki Gümrük Birliği kurulmasına karar verilmiş ve böylece Gümrük Birliği 1 Ocak
1996’da yürürlüğe girmiştir. Birleşik Krallık her ne kadar AB’den ayrılsa da 2020'nin sonuna
kadar geçiş dönemi boyunca Gümrük Birliği şartları geçerli olacaktır. Geçiş dönemi boyunca
Birleşik Krallık ve AB ek düzenlemeler üzerinde pazarlık yapmaktadır. İngiltere ve AB için
mevcut ticaret, seyahat ve ticaret kuralları geçiş dönemi boyunca uygulanmaya devam
edeceğinden ticaretle ile ilgili uygulamalar Türkiye için de geçerli olacaktır. Yeni kurallar 1
Ocak 2021'de geçerli olacaktır.
AB ile Serbest Ticaret Anlaşması (STA) müzakerelerinde bulunan Birleşik Krallık EFTA
ülkeleriyle (Norveç, İsviçre, İzlanda ve Liechtenstein) benzer düzenlemeleri kabul etmeyi
önermektedir. Birleşik Krallık’ın arzusu en azından AB’nin Kanada veya Japonya’yla olduğu
gibi son ticaret anlaşmalarındaki kadar iyi hükümler üzerinde anlaşmaya varmak şeklindedir
(United Kingdom Government (UK), 2020).
1 Şubat 2020 tarihli Birleşik Krallık (WT / GC / 206) ve 27 Ocak 2020 tarihli Avrupa
Birliği'nden (WT / LET / 1462) sözlü notta DTÖ üyelerine ilgili uluslararası anlaşmaların
amaçları doğrultusunda geçiş dönemi boyunca Birleşik Krallık'a Avrupa Birliği üyesi bir devlet
muamelesi yapılacağını belirtmektedir (World Trade Organization (WTO, Dünya Ticaret
Örgütü, DTÖ), 2020).
Birleşik Krallık’ın 2019 yılında gerçekleştirdiği yaklaşık 692 milyar dolarlık ithalatın %8,8’i
467,5 milyar dolarlık ihracatın da %8,2’si İngiliz Milletler Topluluğu üyesi 53 ülke ile
yapılmıştır. Bu 53 ülke ise 2019 yılında gerçekleştirdiği yaklaşık 2,14 trilyon dolarlık ithalatın
%2,2’sini 2,03 trilyon dolarlık ihracatın da %2,8’ini Birleşik Krallık ile yapılmıştır. Açıkça
görülmektedir ki Milletler Topluluğu ülkeleri ile yapılan dış ticaret Birleşik krallık toplam dış
ticareti içinde daha çok ağırlığa sahiptir.
AB ile birlikte toplamda 44 Serbest Ticaret Anlaşması (Bölgesel Ticaret Anlaşması) imzalayan
Birleşik Krallık’ın 11 ülke ile STA imzalayacağı DTÖ’ye bildirilmiştir. Birleşik Krallık ayrıca
8
AB’nin 8 defa genişlemesi sonucu oluşan yeni yapıya da katılım sağlamıştır. Türkiye’nin,
AB’nin STA yaptığı bu ülkelere STA önerisi yapma hakkı bulunmaktadır. İki tarafın da
anlaşması durumunda bu ülkelerle de yapılacak STA sonucu ticaretin genişleyeceği açıkça
ortadır. Geçiş dönemi boyunca Türkiye, Birleşik Krallık ile AB arasındaki ticaret
müzakerelerini yakından takip edecektir. Türkiye, Birleşik Krallık ile bu süreçte görüşmeler
yapmakta ve iki tarafın da faydasına olacak bir anlaşma için fikir alışverişinde bulunmaktadır.
OECD verilerine göre 2019 yılında yaklaşık 66,9 milyon nüfusa; 2,83 trilyon dolarlık GSYH’ye
sahip olan, TradeMap verilerine göre de 692 milyar dolarlık ithalat ile 467,5 milyar dolarlık
ihracat gerçekleştiren ve Türkiye’nin ihracatında ikinci sırada yer alan Birleşik Krallık, Türk
ihracatçıları için önemli bir hedef pazar konumundadır. Söz konusu pazara ihracat yapmak
isteyen firmaların, Türkiye’den yaptığı ithalatın daha da büyümesi mümkün olan, dünyada en
çok ithalat yapan 5. büyük ülke ekonomisi olan ve milli gelir sıralamasında ABD, Çin, Japonya
ve Almanya’dan sonra yine 5. konumunda bulunan bu büyük pazara yönelik etkili stratejiler
geliştirmesine ihtiyaç vardır.
Söz konusu pazardan daha fazla pay alabilmek adına Türkiye’nin izleyebileceği makro
stratejilerin belirlenmesinde arz-talep ile Birleşik Krallık pazarına satılabilecek rekabet
üstünlüğüne sahip olunan hedef ürünlerin tespiti için kullanılacak yöntemler öne çıkmaktadır.
Bunlar;
Türkiye’nin ihracatından hareketle rekabet üstünlüğüne sahip olduğumuz ürünlerde bir
başka ifade ile arz yönünün kuvvetli olduğumuz ürünlerde Birleşik Krallık pazarındaki
konumumuz,
Birleşik Krallık’ın ithalatından hareketle Birleşik Krallık’ın yoğun bir şekilde ithalatını
yaptığı ürünlerin bir başka ifade ile talep yönünün kuvvetli olduğu ürünlerin tespit
edilmesi.
Birleşik Krallık 2001 yılında 217 ülkeden ithalat yaparken 2018 yılında 225, 2019 yılında ise
dünyadan 224 farklı ülkeden ithalat yapmıştır. Birleşik Krallık, yine 2001 yılında dünyadan
5.042 farklı 6’lı GTİP ürün ithal ederken 2018 yılında 5.232 ürün 2019 yılında da 5.223 farklı
ürün ithal etmiş, 2001 yılında 4.967 farklı 6’lı GTİP ürün ihraç ederken 2018 yılında 5.186 ürün
ve 2019 yılında da 5.166 ürün ihraç etmiştir. Birleşik Krallık’ın hem 2001 hem de 2019 yılında
ithal ettiği ürün sayısının ihraç ettiği ürün sayısından daha yüksek olduğu görülmektedir.
Türkiye ise 2001 yılında dünyada 193 ülkeye 4.297 farklı 6’lı GTİP kodlu ürün ihraç ederken,
2018 yılında 214 ülkeye 4.729 6’lı GTİP kodlu ürün, 2019 yılında ise 211 ülkeye 4.661 ürün
9
ihraç etmiştir. Türkiye 2001 yılında dünyadan 4.668 6’lı GTİP kodlu ürün ithal ederken, 2018
yılında 4.788 6’lı GTİP kodlu ürün, 2019 yılında ise 4.753 ürün ithal etmiştir. Bu da Birleşik
Krallık’ın küresel tedarik zincirinde dünyadan yaptığı ithalatta ve dünyaya yaptığı ihracatta
Türkiye’den daha fazla yer aldığını göstermektedir. Ayrıca Birleşik Krallık, Türkiye’den 2001
yılında 2,8 milyar dolarlık 2.025 farklı 6’lı GTİP kodlu ürün ithal ederken, 2018 yılında 11,55
milyar dolarlık 2.751 ürün, 2019 yılında ise 12,1 milyar dolarlık 2.827 farklı 6’lı GTİP kodlu
ürün ithal etmiştir. Türkiye ise Birleşik Krallık’tan 2001 yılında 1,9 milyar dolarlık 2.915 ürün,
2018 yılında 7,45 milyar dolarlık 2.657 ürün 2019 yılında ise yaklaşık 5,4 milyar dolarlık 2.586
ürün ithal etmiştir.
Birleşik Krallık’ın dünyadan 2019 yılında ithal ettiği 5.223 ürün içinde Türkiye’nin dünyaya
hiç satmadığı 579 ürün olduğu görülürken Türkiye’nin dünyaya ihraç ettiği 4.661 ürün içinde
ise Türkiye’nin Birleşik Krallık’a satmadığı ancak diğer ülkelere ihraç ettiği 17 ürünün olduğu
görülmektedir. Bu 579 ürünü Birleşik Krallık, Türkiye dışındaki ülkelerden ithal etmektedir.
Sonuç olarak Türkiye ile Birleşik Krallık’ın ortak ticaretlerine konu olabilecek toplamda 4.644
ürünün mevcut olduğu tespit edilmiştir. Bu da bize bu ülkeye satılabilecek 4.644 üründen
sadece 2.827 tanesini satan Türk ihracatçılarının Birleşik Krallık ile Türkiye arasında mevcut
olan ticareti daha da artırmalarının mümkün olabileceğini göstermektedir. Dünyadan 5.223
Türkiye’den ise 2.827 ürün alan Birleşik Krallık pazarına Türk ihracatçılarının dünyaya sattığı
ancak Birleşik Krallık pazarına daha hiç satamadığı 1.817 adet 6’lı GTİP kodlu ürünün olduğu
açıkça görülmektedir.
Bu çalışmanın amacı Türkiye’nin uluslararası piyasalarda rekabet üstünlüğüne sahip olduğu ve
Birleşik Krallık pazarına ihraç edilebilecek ürünlerin tespitinin analizidir.