Akademik Veri Yönetim Sistemi
Türkiye’de Yüksek Öğretimde Felsefe Eğitimi Sempozyumu, İstanbul, Türkiye, 26 - 28 Ekim 2023, ss.18-19
BELİRLEN(E)MEMİŞ HUKUKUN ALANI
Ar. Gör. Abdullah Eryiğit, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Anabilim Dalı, [email protected]
Türkiye’de hukuk felsefesi ve eğitimi, cumhuriyet tarihi boyunca Batı hukuk felsefesi geleneğiyle örtüşecek biçimde iki temel çizgiyi takip etmiştir. Bu iki hat, tekil bilimsel mizaçlarıyla genel çizginin dışına çıkan hocaları zikretmek imkanına karşılık, çok uzun bir süre doğal hukuk mirasından beslenen İstanbul Üniversitesi ve pozitivist görüşü benimseyen Ankara Üniversitesi ana akımlarından teşekkül eder. Elbette hukuk lisans ve yüksek lisans eğitimi veren üniversitelerin sayısındaki artışla birlikte hem tutum çeşitliliği hem de bu eğitimin yaygınlaşmasından söz etmek mümkündür. Bu çalışmada kısaca yukarıda zikredilen verasete değinilecek ardından daha en başında bu ayrımın zannedildiği kadar keskin bir kopuş olup olmadığına değinilecektir. Nitekim 16 ve 17. Yüzyıldaki bilimsel devrimin ardından hayatın her alanında olduğu gibi hukukta da bilimselleşme, hukuku da bir bilim olarak zikretme ihtiyacından söz etmek mümkündür. İlk dönem hukuki pozitivistlere baktığımızda temel ve hayati amaçlardan birinin hukukun kendine özgü alanını, kendi kavramlarını ve yöntemini kurmak olduğunu söyleyebiliriz. İşte çalışmada hedeflenen bu amacın hangi temellerden beslendiğini, doğal hukuka karşı çıkarken kullanılan argümanların neler olduğunu kabaca tespit etmek ve buradan hareketle hemen yukarıda sayılan argümanların bizzat hukuki pozitivizme eleştirel mahiyette gerisin geriye yönlendirilebileceğidir. Dolayısıyla hem dünyada hem de ülkemizde doğal hukuk ve hukuki pozitivizm şeklinde çatallanan yolun sırf yol olmak bakımından aynı zorluklara gebe olduğu aynı dikenlerle kaplı bulunduğu söylenebilir. Halihazırdaki iddiayı ispat için izlenecek yöntem hukuki pozitivizmin ortaya çıkış şartlarını açıklayacak temel kaynakları incelemektir. Burada özellikle İngiliz ampirist geleneğin rolünü ıskalamamak elzemdir. Bu amaçla tüketilmesi gereken birçok isim bulunur: Francis Bacon, Berkeley, Hume vd. Peşi sıra ilk dönem pozitivistlerin tutumlarının kendi dayanaklarıyla çelişip çelişmediği ortaya koyulmalıdır. Bunun için ise Thomas Hobbes, Jeremy Bentham, John Austin, Hans Kelsen gibi düşünürlerin; Leviathan, De Cive, Yasamanın İlkeleri, Hukukun Belirlenmiş Alanı, Saf Hukuk Kuramı gibi opus magnum eserlerine başvurulmalıdır. Eğer varsa açığa çıkan tutarsızlığın doğal hukuk ve hukuki pozitivizm arasında bir ayrılık yerine bir benzerlik biçiminde yorumlanması mümkün müdür?
THE PROVINCE OF JURISPRUDENCE NOT DETERMINED
Throughout the history of the Republic, the philosophy of law and its education in Turkey have followed two basic lines that overlap with the tradition of Western legal philosophy. While there have been professors who deviated from the general line with their unique scientific temperaments, these two lines consist of Istanbul University, which has been nourished by the natural law heritage for a long time, and Ankara University, which adopts the positivist view. With the increase in the number of universities providing undergraduate and graduate education in law, we can observe both the diversity of attitudes and the spread of this education. In this study, we will briefly discuss the aforementioned succession, and then examine whether this distinction is as sharp as commonly thought. In fact, after the scientific revolution in the 16th and 17th centuries, there emerged a need to approach law scientifically, as in all areas of life, and to view law as a science. When we consider the early period of legal positivists, one of their primary and essential goals was to establish the distinct field of law with its own concepts and methods. The aim of this study is to determine, in broad terms, the basis for this objective and to examine the arguments used in opposition to natural law. From this perspective, we can critically assess the arguments listed above and direct them back to legal positivism itself. Therefore, it can be said that the divergence between natural law and legal positivism, both in the world and in our country, faces similar difficulties and is fraught with the same challenges. The methodology employed to support this claim involves examining the primary sources that explain the emergence of legal positivism. It is crucial not to overlook the role of the British empiricist tradition. There are numerous philosophers that need to be researched for this purpose, such as Francis Bacon, Berkeley, Hume, and others. Furthermore, it should be revealed whether the attitudes of the early positivists contradict their own principles. Therefore, thinkers such as Thomas Hobbes, Jeremy Bentham, John Austin, and Hans Kelsen should be referenced, along with their major works, including Leviathan, De Cive, Principles of Morals and Legislation, and The Province of Jurisprudence Determined, as well as the Pure Theory of Law. If inconsistencies are found, can they be interpreted as a similarity rather than a separation between natural law and legal positivism?
Anahtar kelimeler: Doğal Hukuk, Hukuki Pozitivizm, İngiliz Empirizmi, David Hume, Türkiye’de Hukuk Felsefesi.
Keywords: Natural Law, Legal Positivism, British empiricism, David Hume, Philosophy of Law in Turkey.