Karikatür, yazı dışında olayların aktarım ve tasviri bakımından basın hayatında önemli rol oynamaktadır. Bu çalışmada I ve II. Meşrutiyet arasında süren yaklaşık otuz sene boyunca yaşanan gelişmeler üzerinden II. Abdülhamid imajı, yönetimde olduğu süreçte yayımlanan karikatürleri üzerinden araştırılmıştır. Çalışmamızın amacı basın özgürlüğüne dair şartların iyileştirildiği bir imparatorlukta padişah yönetimde iken basında kendisine nasıl imaj çizildiğini ortaya koymaktır. Bu amaçla II. Meşrutiyet’in ilânı ile II. Abdülhamid’in hal’ine kadar olan süreçte, 23.07.1908-27.04.1909 tarih aralığında yayımlanan mizah dergi ve gazeteleri (Püsküllü Bela, Gramofon, Boşboğaz ve Güllabi, Bağçe (Zıpır), Mirat-ı Alem, Karagöz, El Üfürük, Zuhuri, Tasvir-i Hayal, Kalem, Cingöz, Üç Gazete, Zevzek, Dalkavuk, Temaşa, Resimli Tonton Risalesi, Musavver Cellat, Hacivat, Mahkûm, Karakuş Ezop, Musavver Şakacı, Edep Yahu, Şakrak, Tavus, Davul, İbiş, Geveze, İncili Çavuş, Köroğlu, Musavver Papağan) taranarak II. Abdülhamid karikatürleri tespit edilmiş ve bu karikatürler görsel retorik yöntemi ile incelenmiştir. Bu araştırma yöntemi ile görseller dönemin olay, şahıs ve konu ile ilişkilendirilerek dönemin tarihi gelişmelerine basın üzerinden ışık tutması amaçlanmıştır.
Humor press plays an important role in conveying and depicting events other than writing In this study the developments that took place during approximetely thirty years between Constitutional Monarchy II. Abdülhamid was researched through his cartoons published during his rule. For this purpose after the declaration of II. Constitution till before dethrone of II. Abdulhamid between 07. 23. 1908-12. 31. 1908 published humor journals (Püsküllü Bela, Gramofon, Boşboğaz ve Güllabi, Bağçe (Zıpır), Mirat-ı Alem, Karagöz, El Üfürük, Zuhuri, Tasvir-i Hayal, Kalem, Cingöz, Üç Gazete, Zevzek, Dalkavuk, Temaşa, Resimli Tonton Risalesi, Musavver Cellat, Hacivat, Mahkûm, Karakuş Ezop, Musavver Şakacı, Edep Yahu, Şakrak, Tavus, Davul, İbiş, Geveze, İncili Çavuş, Köroğlu, Musavver Papağan) were searched. The cartoons depicted II. Abdülhamid were determined and examined by visual rhetoric method. By using this method it is aimed to shed light on the historical developments of the period through the press by associating the visuals with the events, persons and subjects of the period.
