Akademik Veri Yönetim Sistemi
Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku Tarihi Dergisi, cilt.31, sa.3, ss.246-254, 2023 (Hakemli Dergi)
Ölüm anının kesin olarak belirlenmesi pek çok nedenden dolayı bir zorunluluktur. Bugün beyin ölümü [brain death (BD)] ile belirlenen ölüm, nerdeyse dünyanın her yerinde olduğu gibi ülkemizde
de ölüm için kabul edilen yasal bir durumdur. Oysa biyolojik bilimlerdeki gelişmeler insanın ölüm anının zamansal olarak belirlenmesini netleştirmekten ziyade daha bulanık ve karmaşık bir hâle getirmiştir. Diğer
yandan BD’nin biyolojik ölümle aynı olmadığı iddiası bu tartışmaların
başlangıcından beri var olmuştur. Buradan hareketle bazı yaklaşımlar
BD’nin biyolojik değil de insanlığın doğasına ait felsefi kavramlar veya
sosyal politikalar hakkında bir tartışma olduğunu ileri sürmektedir. Türkiye’de aradan geçen zaman boyunca BD kavramı ve etrafındaki tartışmalar yeni olmaktan çıkıp oldukça bilinir bir hâle gelmiştir. Ancak
tanımlanmasından bu yana geçen yaklaşık 50 yılın ardından BD’nin
özellikle Batı literatüründe yeniden tartışmalara konu olduğu, hem akademide hem de kamusal alanda artan bir yeniden gözden geçirmeye
tabi tutulduğu izlenmektedir. Bir İslam ülkesi olan ülkemizde, Batı ülkelerine paralel yasal durum ve dinî otoritenin ciddi desteği söz konusudur. Buna rağmen BD kavramına yakından bağlı olan kadavradan
organ nakli oranları hâlâ çok düşüktür ve bu konuda yeterli tartışma
zemini oluşmuş değildir. Bu yazının amacı, konuyla ilgili klinik ve etik
perspektifler çerçevesinde BD hakkında dünyada son dönemdeki etik
tartışmaları ülkemiz perspektifinden gözden geçirmektir.
The precise determination of the moment of death is necessary for many reasons. Today, death determined by brain death (BD)
is a legal condition accepted for death in our country as it is almost everywhere. However, developments in biological sciences have made
the temporal determination of human death more blurry and complex
rather than clarification. On the other hand, the claim that BD is not the
same as biological death has existed since the beginning of these discussions. From this point of view, some approaches argue that BD is not
biological but a discussion about the philosophical concepts of the nature of humanity or social policies. During the intervening time in
Türkiye, the concept of BD and the debates around it have ceased to be
new and have become quite well-known. However, after nearly 50
years since its definition, it is observed that BD has been the subject of
debate, especially in Western literature. It has been subject to increasing reconsideration in academia and the public sphere. In our country,
which is an Islamic country, there is a parallel legal situation with Western countries and severe support of the religious authority. Despite this,
the rates of organ transplantation from cadavers, closely related to the
concept of BD, are still meager, and there is not enough discussion on
this issue. This article aims to review the recent ethical debates in the
world about BD from the perspective of our country within the framework of clinical and ethical perspectives on the subject.