Akademik Veri Yönetim Sistemi
Sunum, ss.318-325, 2023
Giriş: Acil birimlerde adli hemşirelik, hasta, hastane ve ceza adalet sistemi için önemli bir
değerdir. Bu derlemede ateşli silah yaralanması (ASY) ile acil servise başvuran bireylerde yara
değerlendirme sürecine ilişkin literatüre yer verilmiştir.
Gelişme: ASY, yüksek enerjili bir travmadır. Acil servise başvuran künt ve delici-kesici alet
yaralanmaları arasında ASY hastaların önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. ASY, geçtiğimiz
yüzyıllarda genellikle savaş cerrahisinin önemli bir alanıyken, günümüzde iç savaşların/terör
eylemlerinin ve sivil yaşamda bireysel silahlanmanın artması nedeniyle ASY ilişkili intihar ve
cinayet oranları da yükselmiştir. ASY, namlu özelliğine göre düz ve yivli, enerjisine göre ise düşük
ve yüksek enerjili yaralanmalar olarak sınıflandırılmaktadır.
ASY sonucu oluşan yaralar kuruyabilir, iyileşebilir, yara bakımı sırasında yıkanabilir, pansuman
yapılabilir ya da çürüyebilir tüm bu durumlarda yara ilk özelliklerini kaybeder. Bu nedenle yaranın
ilk değerlendirilmesi sırasında çok iyi tanımlanması ve fotoğraflanması gerekmektedir. Yaranın
fotoğraflanması sırasında dijital kamera kullanılmalıdır. Görüntü güvenliğinin sürdürülebilmesi
ve saklanması için bu konuda kurum içi politikaların belirlenmiş olması gereklidir. Her yaranın
üç fotoğrafı çekilmelidir. Giriş ve çıkış yaralarının belirlenmesi, sadece yara boyutunun değil
yaranın fiziksel özelliklerinin değerlendirmesiyle yapılmalıdır.
Her yaranın büyüklüğü birkaç açıdan (yatay-dikey-eğik) ölçülmelidir. Yara çevresinde bulunan
vurma halkası, duman ve barut dağılımı ve yayılım gösterdiği yönler ayrı ayrı kaydedilmelidir.
Bir yaranın tüm değerlendirmesi bitmeden başka bir yara değerlendirilmemelidir.
Sonuç: Hemşirelerin, adli olgunun değerlendirilmesi sırasında belirlenen tüm adli kanıtları
toplamaya ve belgelemeye hazırlıklı olması önemlidir. Adli kanıtların kalıcı olmayıp süreli olduğu
unutulmamalıdır. Ön değerlendirme sırasında kanıtların ve yara özelliklerinin tanınması ve
fotoğraflı olarak saklanması oldukça önemlidir. Acil hemşirelerinin adli yara değerlendirme
becerinin geliştirilmesine yönelik hizmet içi eğitim programları düzenlenmeli ve yara
değerlendirme formu oluşturularak süreç detaylandırılmalıdır.
Acil servislerde adli vakaların değerlendirilmesi ve etkin yönetilebilmesi için müdahale kitleri
oluşturularak kullanıma hazır şekilde konumlandırılmalıdır.
Anahtar Kelimeler: Adli hemşirelik, adli yara, ateşli silah yaralanması, yara değerlendirmesi