Türkiye Biyoetik Dergisi, vol.11, no.1; 17, pp.17-27, 2024 (Peer-Reviewed Journal)
Özet:
Giriş: Kişisel sağlık verilerinin hem sağlık hizmetlerinin sürekliliği ve verimliliği hem de kişilerin hak ve özgürlüğü kapsamında özenle korunması gerekmektedir. Sağlık kurumlarında değişik meslek gruplarındaki tüm görevlilerin kişisel sağlık verilerinin kayıt ve korunmasına yönelik sorumlulukları vardır.
Amaç: Bu araştırmada, hastane çalışanlarının kişisel sağlık verilerinin kayıt ve korunmasına ilişkin tutumlarının incelenmesi amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı ve kesitsel tipte yapılan bu çalışma, Ağustos-Ekim 2023 tarihleri arasında İstanbul sınırları içerisinde yer alan bir devlet hastanesinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evrenini devlet hastanesinde görev yapan tüm sağlık çalışanları ve sağlık verilerine erişimi mümkün olan diğer meslek grubu mensubu 796 kişi oluşturmuştur. Örneklem 260 olarak belirlenmiş olup, araştırma 480 hastane çalışanı ile tamamlanmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Çalışan Bilgi Formu ve Kişisel Sağlık Verilerinin Kayıt ve Korunması Tutum Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistik yöntemleri, Mann-Whitney U testi, Kruskal-Wallis ve Tamhane’s T2 testi kullanılmıştır.
Bulgular: Katılımcıların Kişisel Sağlık Verilerinin Kayıt ve Korunması Tutum Ölçeği toplam puan ortalaması 4.38±0.44 (min. 3.04- max. 5.00) olarak saptanmıştır. Yaş gruplarına göre ölçek alt boyut ve toplam puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı farklar olduğu görülmüştür (p<0.05). 41-50 yaş arasında olan katılımcıların ölçek toplam puan ortalaması daha yüksektir. Katılımcıların eğitim durumlarına göre ölçek alt boyut ve toplam puanları arasında anlamlı fark saptanmıştır (p˂0.01). Eğitim durumu yüksek lisans ve doktora olanların puanlarının daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Ayrıca mesleki eğitim döneminde kişisel sağlık verileri ile ilgili ders alanların ‘yasal bilgiler’ alt boyutundan aldıkları puan ortalamalarının ders almayanlardan daha yüksek olduğu belirlenmiştir (p=0.032; p˂0.05).
Sonuç ve Öneriler: Kişisel sağlık verilerinin kayıt ve korunması hem sağlık kurumları hem de hastalar açısından sağlık hizmetlerinin en hassas konularından biridir. Bu nedenle çalışanların konuya yönelik tutumlarının bilinmesi önem taşımaktadır. Bu araştırma sonucunda hastane çalışanlarının kişisel sağlık verilerinin kayıt ve korunmasına yönelik olumlu tutumları olduğu bulunmuştur. Ayrıca yaş, eğitim düzeyi ve mesleki eğitimin kişisel sağlık verilerinin kayıt ve korunmasına yönelik tutumu etkilediği belirlenmiştir. Kişisel sağlık verilerinin kayıt ve korunmasına yönelik sorumluluklarda olumlu tutum benimsenmesi açısından hastane çalışanları ile düzenli olarak eğitim, denetim ve değerlendirme faaliyetleri yapılması önerilmektedir. Ayrıca farklı düzey sağlık kurumlarında çalışanların da dahil olduğu daha geniş çaplı araştırmalar yapılması kişisel sağlık verilerinin kayıt ve korunmasına yönelik tutumların ve konuya yönelik ihtiyaçların belirlenebilmesi açısından faydalı olacaktır.
Anatar kelimeler: Kişisel sağlık verisi, veri koruma, tutum, hastane