Research Information System
Technical Report, pp.1-29, 2022
Kuzey Makedonya, Türkiye ile tarihi geçmişi ve coğrafi yakınlığının yanı sıra 2021 yılında 2,07 milyon
nüfusu, 13,9 milyar doları aşan milli geliri ve 6.700 doları aşan kişi başına düşen milli geliri ile Türk
ihracatçıları için cazip pazarlardan birisidir. Aynı şekilde, Türkiye de 2021 yılında 85 milyona yaklaşan
nüfusu, 802,7 milyar doları aşan milli geliri, 9.539 doları aşan kişi başına düşen milli geliri ve 2021
yılındaki %11’lik bir büyüme performansı ile Kuzey Makedonyalı ihracatçılar için oldukça cazip bir pazar
konumundadır. İki ülke arasında 1 Eylül 2000 tarihinden itibaren yürürlükte olan Serbest Ticaret
Anlaşmasının olması da iki ülke arasındaki dış ticaretin arttırılmasında önemli bir itici güç olacaktır.
T.C. Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi verilerine göre 2021 yılsonu itibarı ile Türkiye’de faaliyette bulunan
toplam yabancı firma sayısı 76.737 olurken, bunların 179 tanesi Kuzey Makedonya sermayeli
firmalardır. Bu firmaların Türkiye’deki Doğrudan Yabancı Yatırımları (DYY) toplamı yaklaşık 3 milyon
dolardır. TCMB verilerine göre Türk firmaları 2002-2021 döneminde yurtdışında toplam 55 milyar
dolarlık yatırım gerçekleştirirken, bunun yaklaşık 194 milyon dolarlık kısmını Kuzey Makedonya’ya
yapmışlardır. Türk firmaları, 2021 yılında Kuzey Makedonya’ya yaklaşık 27 milyon dolarlık DYY
yapmışlardır. Buna karşılık Türkiye’de 2020 yılında 11 Kuzey Makedonya firması yaklaşık 1,5 milyon TL
tutarında, 2021 yılında ise 13 firma yaklaşık 11,2 milyon TL’lik yabancı sermaye ile kurulmuştur.
İki ülke arasında ticaretin hedeflenen düzeye ulaşması için yapılabilecek girişimler sıralanmak istenirse:
Her iki tarafın firmaları diğer ülkede yatırımlarını arttırmalı, böylece hedef pazara daha yakın
olunacak ve pazara yönelik stratejiler daha doğru belirlenecektir,
Her iki ülke firmalarının birlikte iş yapabilecekleri alanlar tespit edilebilir; böylece Türk
ihracatçısı hem bu pazara açılmış olur, hem de teknoloji transferi ve yaparak öğrenme
(Learning by Doing) sayesinde ileride kendi teknolojisini üretecek duruma gelebilir ve diğer
pazarlarda da rakiplerine göre rekabet üstünlüğü kazanmış olur,
Pandemi ile birlikte kendisine yeni tedarik merkezi arayan Kuzey Makedonya firmalarına
Türkiye’nin alt yapısı ve becerili işgücü ile iyi bir alternatif olduğu ve üretim üssü olduğu
anlatılabilir, ayrıca artan lojistik maliyetleri nedeni ile Kuzey Makedonya gibi birçok pazara
yakın olan Türkiye iyi bir üretim ve dağıtım merkezi olacaktır,
Türk firmaları içinde özellikle katma değeri yüksek ürün ihracatı yapan firmalarımız, Kuzey
Makedonya’da Kuzey Makedonya firmaları ile veya tek başlarına yatırım yapabilirler, böylece
bu pazara ve AB pazarına yönelik üretim Kuzey Makedonya içinde gerçekleşebilir, bu yeni
oluşumun hammadde ve ara mal ihtiyacı ise Türkiye’den karşılanabilir,
Türk ihracatçıları Doğu Avrupa’da (Balkanlar’da) yer alan ve AB ile aralarında Serbest Ticaret
Anlaşması & Ekonomik Entegrasyon Anlaşması olan Kuzey Makedonya’ya yatırım yapabilir ve
bu ülkeye uygulanan tarife indirimlerinden Menşe Şahadetnamesi (Certificate of Origin)
kuralına da uyarak faydalanabilirler, bu firmalarımızın hammadde ve ara mal ihtiyacı ise
Türkiye’den karşılanabilir böylece hem Kuzey Makedonya’ya hem de AB’ye ihracat dolaylı da
olsa artmış olur,
Halihazırda 85 milyona yaklaşan nüfusuyla (nominal olarak) 19. en büyük ekonomi olan
Türkiye, Cumhuriyetin 100. yılı olan 2023 yılına kadar ilk on ekonomi arasına girmeyi
hedeflemektedir. Türkiye'nin elverişli coğrafi konumu, pandemi döneminde bile büyüyebilen
birkaç ekonomiden birisi olması (2021 yılı büyüme oranı %11), geniş orta sınıfı, ortanca yaşı 32
olan genç nüfusu ve güçlü girişimci ruhu, yatırım ortamını olumlu etkilemektedir. Dünyanın en
büyük ve en tanınmış markalarından bazılarının da aralarında olduğu toplamda 174,2 milyar
5
dolarlık yatırım gerçekleştiren 76.737 yabancı sermayeli firma Türkiye'de faaliyet
göstermektedir (T.C. Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi).
Kuzey Makedonya pazarı sektörel kırılımda incelenmelidir; ülkenin ithalatında ağırlığı olan,
ancak pazar payımızın düşük olduğu sektörler özelinde stratejiler belirlenmelidir,
Kuzey Makedonya pazarı ürün kırılımında incelenmelidir; ülkenin ithalatında ağırlığı olan,
ancak pazar payımızın düşük olduğu ürünler özelinde stratejiler belirlenmelidir,
Kuzey Makedonya pazarına ara sıra ihracat yapan, daha önce yapmış ancak mevcut durumda
yapmayan ve bu pazara hiç ihracat yapmamış ancak başka pazarlara ihracat yapan
firmalarımıza yönelik bir anket çalışması yapabilir; böylece ihracat yapmada bu pazarda sorun
yaşayan firmalarımızın sorunları tespit edilebilir ve bu sorunları çözmeye yönelik çalışmalar
yapılabilir,
Kuzey Makedonya pazarına sürekli ihracat yapan firmalarımız ile kesintili ihracat yapan ve bu
pazara hiç ihracat yapmamış ancak başka pazarlara ihracat yapan firmalarımız birlikte bir
çalışma yapılabilir. Böylece, pazarı iyi bilen ihracatçılarımız diğer firmalarımıza mentorluk
yapabilir.
Bu çalışma, iki ülke arasındaki dış ticaretin arttırılması amacına yönelik mal ticareti analizini
içermektedir. Çalışmada, iki ülkenin de hizmet sektörü dış ticareti analizi yapılmamıştır.